Hầu hết người nước ngoài nói chung và người Việt nói riêng, khi đến Nhật Bản lần đầu tiên thường ngạc nhiên (và đôi khi bối rối) bởi sự phân tách và xử lý rác thải rất có hệ thống và chính xác trong quy trình tái chế của Nhật Bản.
Mỗi thành phố, khu vực, vùng miền lại có quy tắc riêng của nó, vì vậy bạn phải cẩn thận khi xử lý rác của mình. Nhưng về cơ bản, các quy tắc khá là giống nhau. Do đó, trong bài viết này, chúng tôi sẽ nói về các quy tắc phân loại và xử lý rác thải chung tại Nhật.
Phân loại rác thải thông thường
Sẽ có một chút khác nhau trong quy định về phân loại rác tùy theo khu vực, nhưng nhìn chung rác thải thông thường được phân loại như sau.
- Rác có thể đốt được (燃えるごみ、moegru-gomi)
- Rác không đốt được (燃えないごみ、moenai-gomi)
- Rác nhựa tái chế (プラスチック、plastic)
- Rác có thể tái chế (資源ごみ、shigen-gomi)
- Rác quá khổ (粗大ごみ、sodai-gomi)
Chúng tôi sẽ giải thích chi tiết về từng loại rác dưới đây. Nếu nó khác với khu vực bạn đang sống, vui lòng ưu tiên tuân theo các nguyên tắc phân loại chất thải tại nơi ở của bạn.
Rác có thể đốt được (燃えるごみ、moegru-gomi)
Những loại rác có thể đốt được thường là rác thải thực phẩm (生ごみ, nama-gomi), quần áo cũ không thể tái sử dụng, hay chất thải giấy (giấy ăn, giấy vụn, giấy bọc thực phẩm, vân vân).
Các sản phẩm làm từ cao su và da (túi da, thắt lưng da…) cũng được phân loại là rác có thể đốt được. Nhưng các sản phẩm có chiều dài hơn 30 cm sẽ được phân loại là rác quá khổ. Vì vậy, bạn nên chú ý đến kích thước trước khi phân loại.
Khi đổ rác, bạn thường được yêu cầu cho rác vào một túi ni-lông trong suốt (loại được chỉ định bởi chính quyền địa phương) có thể mua từ các cửa hàng tiện lợi hoặc siêu thị gần nhà. Sau đó mang rác của bạn đến chỗ tập kết rác vào buổi sáng của ngày thu gom theo lịch trình của khu vực.
Rác không đốt được (燃えないごみ、moenai-gomi)
Các loại rác không thích hợp để đốt như: đồ nhựa gia dụng (máy sấy, bàn là,…) kim loại, thủy tinh, gốm sứ, cao su, dao kéo, kim, bóng đèn, đèn huỳnh quang,…
Các bạn hãy lưu ý là kích cỡ của rác không đốt được có chiều dài một mặt bất kì trên 30cm sẽ được tính là rác quá khổ.
Loại rác này cần phải được xử lý cẩn thận vì chúng có thể gây nguy hại cho môi trường hoặc con người. Ví dụ: các bình xịt, bình gas có khả năng phát nổ và gây ra hỏa hoạn. Vì vậy chúng phải được xì hết gas với thiết bị chuyên dùng (ガス抜きの道具、gasunuki no dogu) sau đó cho vào một túi riêng với rác không thể đốt thông thường và được dán nhãn “スプレー缶” (supurei can, bình xịt).
Tương tự, bóng đèn cháy, thủy tinh và dao kéo có thể dễ dàng gây ra chấn thương phải được bọc trong nhiều lớp giấy báo hoặc bìa các tông và được đánh dấu là “キケン” (kiken) có nghĩa là “nguy hiểm”.
Rác ở Nhật không phải là thứ bạn có thể vứt đi hàng ngày, vì vậy vui lòng kiểm tra lịch trình của khu phố và đổ rác đúng lúc.
Rác nhựa tái chế (プラスチック、plastic)
Cốc nhựa, túi, hộp đựng, khay xốp, chai đựng dầu gội, vv mà không có nhãn tái sử dụng hoặc dán nhãn プラ có thể được thu gom dưới dạng rác nhựa tái chế. Các chai PET (ペットボトル、petto-botoru), là những chai nước uống bằng nhựa có số 1 bên trong biểu tượng tam giác (sản phẩm tái sử dụng) cần phải phân loại riêng với rác nhựa tái chế này, vì vậy đừng đặt chúng lại với nhau.
Nhiều siêu thị hiện nay có các thùng rác tái chế cho phép bạn vứt bỏ bao bì hoặc khay đựng thức ăn bằng nhựa xốp trong cửa hàng. Nếu có bất cứ nơi nào như thế gần nhà của bạn, hãy tận dụng nó để giảm thiểu số lượng rác trong nhà và đừng quên rửa chúng sạch sẽ trước khi phân loại để đem đi tái chế.
Ở một số khu vực, chất thải nhựa được thu gom dưới dạng rác có thể đốt được. Khi đó, việc phân loại rác sẽ trở nên dễ dàng hơn nhiều.
Rác tài nguyên／Rác có thể tái chế (資源ごみ、shigen-gomi)
Các chất tái chế thường được gọi là 資源ごみ (shigen gomi). Chai thủy tinh, vỏ lon bằng nhôm hoặc thép, chai “PET”, tạp chí, báo, bìa cứng, giấy vụn và hộp sữa dẹt, vân vân, được thu gom làm rác tái chế.
Tái chế ở Nhật Bản khá là phức tạp và ngày thu gom cũng như phương pháp xử lý khác nhau tùy theo khu vực. Trong mục này, rác tái chế được phân thành ba loại khác nhau là 缶・カン (kan): lon, 瓶・びん (bin): lọ thủy tinh và ペットボトル (petto botoru): chai nhựa.
Chai nhựa “PET”
Các chai nhựa Pet, là những chai nước uống bằng nhựa dùng cho đồ uống hàng ngày. Nó phải được rửa, làm sạch và nén lại (chẳng hạn bằng cách dẫm lên) để bớt cồng kềnh hơn.
Hãy loại bỏ nắp và nhãn của chai và phân loại vào túi đựng rác nhựa tái chế.
Các chai dầu trộn salad có chứa dầu ăn và chai có chứa nước sốt không được tính là rác tài nguyên. Những sản phẩm này phải được rửa sạch và loại bỏ như rác nhựa tái chế.
Chai thủy tinh và lon
Lon và chai thủy tinh nên được rửa sạch bên trong bằng nước trước khi gửi chúng đi tái chế. Hãy chú ý đến các vật phẩm không thể vứt đi dưới dạng tái chế, chẳng hạn như chai có dầu ăn và các loại lon không được sử dụng cho thực phẩm.
Bỏ chúng trong các túi trong suốt riêng biệt để thu gom, hoặc đặt chúng trong các thùng chứa được cung cấp cho mục đích này nếu chúng được sử dụng trong khu vực của bạn. Mọi người thường vứt chai lọ hoặc lon trực tiếp vào thùng chứa được chỉ định đó nếu số lượng không nhiều.
Giấy tái chế
Các loại giấy đã qua sử dụng như báo, tạp chí, bìa cứng và hộp giấy rỗng, vân vân, là giấy có thể tái chế. Giấy bị vấy bẩn và có mùi được thu gom dưới dạng rác có thể đốt được.
Người ta thường buộc các tấm bìa cứng và giấy báo vào với nhau thành bằng dây thừng và đặt các tờ giấy nhỏ như hộp rỗng, tờ rơi, tạp chí và lõi giấy vào túi giấy.
Rác quá khổ (粗大ごみ、sodai-gomi)
Thiết bị gia dụng, đồ nội thất và các vật dụng có chiều dài hơn 30 cm được coi là rác quá khổ. Để xử lý loại rác này bạn cần phải liên hệ với trung tâm thu gom rác cỡ lớn ở khu vực để làm thủ tục. Nói chung nó là một dịch vụ phải trả tiền.
Sau khi đăng ký cho trung tâm thu gom rác cỡ lớn điện thoại hoặc Internet và hỏi phí xử lý chất thải, bạn sẽ phải mua vé xử lý rác quá cỡ (粗大ごみシール. sodaigomi shīru) tại cửa hàng tiện lợi tùy thuộc vào kích cỡ và số lượng của thiết bị.
Viết tên của bạn lên phiếu thu gom rác đã mua, dán nó vào bề mặt của vật dụng quá khổ và đặt nó ra tại điểm thu gom rác vào ngày chỉ định, hoặc đem tới nơi được hướng dẫn.
Những loại rác mà chính quyền địa phương không thu gom
Có một số loại rác sẽ không được thu gom bởi chính quyền địa phương. Ví dụ:
- Điều hòa
- Tivi
- Tủ lạnh
- Máy giặt
- Máy tính để bàn
- Chất thải công nghiệp
- Lốp xe
- Piano
- Đá, cát, đất
Những sản phẩm này được coi là các sản phẩm được nhà sản xuất thu hồi lại và sử dụng cho việc tái chế theo “Luật tái chế thiết bị gia dụng”, hoặc được coi là nguy hiểm trong việc xử lý hoặc tác hại của vật phẩm.
Với loại rác này, bạn phải liên hệ với công ty sản xuất/đại lý phân phối để họ mang đi và sử dụng để tái chế. Bạn sẽ phải chi trả chi phí vận chuyển và phí tái chế. Tuỳ từng thiết bị mà chi phí sẽ dao động khác nhau nên hãy tìm hiểu kỹ trước khi vứt bỏ nó.
Lịch thu gom rác
Lịch thu gom phân loại rác khác nhau tùy theo khu vực và nơi quản lý dân cư. Bạn nên tham khảo lịch thu gom rác của căn hộ hoặc kiểm tra ngày thu gom được dán tại điểm thu gom.
Thời gian được phép vứt rác thông thường trước 8h sáng của ngày thu gom. Bạn nên tránh đổ rác vào những ngày không được quy định trong tuần hoặc vào đêm trước thời gian thu gom để tránh trường hợp rác không được thu gom sẽ bị quạ hoặc chó mèo lục rác gây mất vệ sinh.
Nhiều thành phố áp dụng lịch thu gom rác có thể đốt được hai lần một tuần và rác tái chế khoảng một lần một tuần.
Nếu bạn không chắc chắn cách phân loại hoặc xử lý rác
Khi bạn chuyển đến một căn hộ mới, thường thì bạn sẽ nhận được một cuốn sách nhỏ từ chủ nhà hoặc công ty cho thuê nhà về việc xử lý rác cụ thể trong khu vực của bạn. Nếu nó được viết bằng tiếng Nhật, đừng vội bỏ cuộc – hãy kiểm tra nếu trang web của thành phố/quận của bạn có phiên bản tiếng Việt hay không. Các quy tắc và lịch đổ rác khác nhau theo từng khu vực, vì vậy bạn cần kiểm tra chúng càng sớm càng tốt khi đến nơi ở mới và đặt nó ở vị trí thích hợp trong căn hộ mà bạn có thể kiểm tra bất cứ lúc nào như khu vực tường bếp hoặc dán trên mặt tủ lạnh.
Nếu bạn làm theo hàng xóm, về cơ bản sẽ không có vấn đề gì. Nếu bạn vẫn không chắc chắn về cách phân loại hoặc xử lý rác, hãy kiểm tra cách thu gom rác tại bãi đổ rác của căn hộ hoặc nhờ bạn bè, người quen kiểm tra giúp nhé.
Tại một số đô thị có nhiều người Việt sinh sống, chẳng hạn như Shinjuku-ku, Tokyo, có phiên bản tiếng Việt của tờ hướng dẫn phân loại rác trên trang chủ của họ.
Hãy tra cứu quy định đổ rác khu vực của bạn theo cú pháp:
[TÊN THÀNH PHỐ] ごみ 分け方 出し方
Ví dụ: 川口市 ごみ 分け方 出し方
Nếu bạn vứt bỏ những loại rác mà thành phố không thu gom, bạn nên liên hệ với văn phòng thu gom rác thải địa phương để được hướng dẫn cách xử lý. Trong trường hợp này, bạn có thể cần sự giúp đỡ từ một người hiểu tiếng Nhật vì họ thường không tiếp nhận yêu cầu bằng tiếng nước ngoài. Thông tin liên hệ có thể được tìm thấy trên tờ nội quy phân loại rác hoặc trên trang web của thành phố.
Ban đầu có vẻ hơi khó hiểu và phức tạp, nhưng một khi bạn đã quen với nó, việc xử lý rác hằng ngày không còn khiến bạn “đổ mồ hôi” nữa. Hãy coi nó như là một bài tập thể dục nhẹ nhàng từ nhà bạn tới chỗ tập kết rác, vừa tốt cho sức khỏe lại vừa sạch nhà nhé ^^!
